Przygotowaliśmy dla Was garść ciekawostek dotyczących sposobu obchodzenia Święta Zmarłych w innych krajach.
W Polsce, za czasów pogańskich, obchody Święta Zmarłych były związane w dużej mierze z jedzeniem. Wierzono, że w tym dniu, dusze zmarłych schodzą na ziemię, by odwiedzić bliskich i najeść się do syta. Wierzenia pogańskie zostały częściowo zaadoptowane przez Święto Katolickie (które zostało ustanowione później) i ustanowiono obecnie obchodzone święto. 1 listopada odwiedzamy groby bliskich, zapalamy znicze, składamy kwiaty i modląc się wspominamy wszystkich, którzy już odeszli. Często też rodziny spotykają się i wspólnie spędzają czas. W tym dniu szczególną pamięcią i troską otaczamy również ofiary wojenne, bohaterów narodowych, bezimienne groby poległych w bitwach o nasz kraj itp. Znicze palą się przy tablicach pamiątkowych i cmentarnych krzyżach – to tam zapalamy świeczki za tych, którzy nie mają grobów lub zostali pochowani w oddalonym miejscu.
Czy Święto Zmarłych we wszystkich kulturach obchodzone jest w poważnej atmosferze?
Ekwador – tutaj Święto Zmarłych w znacznym stopniu wiąże się z jedzeniem. Rodziny zasiadają przy suto zastawionym stole, na którym królują tradycyjne potrawy m.in.: chleb guagua, który najczęściej występuje w kształcie dziecka czy Colada Morada – napój z fioletowej kukurydzy z dodatkiem jeżyn i innych owoców. W niektórych regionach, zwłaszcza tych zamieszkiwanych przez Indian, ludzie spotykają się ze zmarłymi przy grobach. Składają im w ofierze ich ulubione potrawy, wierząc, że dopiero gdy zmarły się naje, może to także zrobić osoba żyjąca. Można spotkać tam również osoby, które grają przy grobach w kości. Jednak nie jest to zabawa, a sposób porozumiewania się ze zmarłymi. Każda wyrzucona liczba oznacza inną potrzebę zmarłego.
Meksyk – Día de los Muertos en México, czyli święto zmarłych w Meksyku. To nie jest ponury dzień, wręcz przeciwnie. Tutaj dzień, w którym wspominani są Ci, którzy odeszli jest jest dniem radosnym, pełnym kolorów i zabawy. W Meksyku wszelkie uroczystości rozpoczynają się 31 października i trwają do 2 listopada, kiedy to przypada właściwa data tego święta. Wszystkie przygotowania wymagają jednak dużo dłuższych przygotowań, które obejmują organizację parad i kostiumów. Podczas parad ludność „wyśmiewa” śmierć bawiąc się i przebierając się w stroje, które mają upodobnić ich do jej postaci. Poza ulicznymi paradami i zabawami, mieszkańcy Meksyku ustawiają w domach ołtarzyki na cześć zmarłych bliskich oraz otwierają drzwi dla gości, którzy chcieliby przyjść zobaczyć przystrojony ołtarz i pomodlić się. Podczas Día de los Muertos en México bliscy ozdabiają groby zmarłych kwiatami, świecami, zdjęciami, ulubionymi przedmiotami osoby zmarłej, a także ustawiają tam jedzenie i picie. Na całym cmentarzu słychać radosne opowieści, dźwięki muzyki i ogólną wesołość. Tradycyjnymi pokarmami w tym dniu są m.in.: małe trupie czaszki z cukru i czekolady (las calaveritas de dulce), które służą również jako jedzenie czy pokryty pomarańczowym kolorem „chlebek zmarłych” (pan de muerto). Tutaj również przyjęto zwyczaj zbierania cukierków przez dzieci.
Japonia – Święto Zmarłych (Obon lub Bon). Jest to jedno z najważniejszych świąt dla Japończyków i przypada w zależności od rejonu między 13-16 lipca lub 13-16 sierpnia. Część Japonii obchodzi stare Bon (Kyu Bon), którego data ustalana jest na podstawie kalendarza księżycowego i może przypadać w lipcu, sierpniu lub wrześniu. Obchody święta trwają 3 dni, kiedy to zgodnie z wierzeniami, wszystkie dusze zmarłych mogą spacerować po ziemi i odwiedzać swoich bliskich, aby połączyć się z nimi. Bliscy sprzątają groby zmarłych, aby godnie przywitać ich dusze. Japończycy przygotowują również domy na tę okazję. Robione są dokładne porządki, przed domowym ołtarzem (butsudan) ustawiane są ofiary z jedzenia, a także latarnie i kwiaty. W pierwszym dniu święta Japończycy składają na grobach bliskich ofiary z jedzeniem, w niektórych rejonach kraju przygotowywane są również shōryōuma (z ogórka, bakłażana i zapałek), czyli zwierzęta, które jako wierzchowce mają pomóc na swoim grzbiecie przywieźć bliskich zmarłych w rodzinne strony, a następnie zabrać ich z powrotem po zakończeniu święta. Wieczorem w pierwszy dzień święta na wzgórzach i polanach palone są ogniska (mukaebi), które służą zmarłym jako drogowskaz i pomagają im znaleźć drogę do bliskich. W ostatnim dniu, ogniska (okuribi) pomagają odprowadzić dusze do zaświatów. Ważną tradycją są również tańce przy dźwiękach muzyki, które wyrażają radość dusz zmarłych z uniknięcia cierpienia w piekle. Ważnym i pięknym zwyczajem tego święta jest puszczanie wieczorem zapalonych lampionów na wodzie.
Filipiny – tak jak i w innych krajach katolickich, tutaj również Święto Zmarłych obchodzone jest 1 listopada. Przygotowania zaczynają się wcześnie i właśnie wtedy porządkowane są groby, a na koniec malowane. Na Filipinach również jest tradycja składania kwiatów, świeczek i pokarmów na grobach (najczęściej są to ulubione dania zmarłego). Dodatkowo niektórzy dekorują pomniki kolorowymi balonami i ozdobami. Cały dzień, a często i noc, ludzie zbierają się na cmentarzach, jedzą, grają w karty, rozmawiają, oglądają telewizję – jednym słowem biesiadują. Część osób specjalnie na ten dzień ustawia namiot w okolicach grobu osoby bliskiej, inni czuwają siedząc na grobach, które często ustawione są jeden na drugim. Popularna jest również “pangangaluluwa”, czyli grupa osób, która chodzi od domu do domu śpiewając i grając. Reprezentują oni zmarłych i proszą o jałmużnę oraz modlitwę w ich intencji.
Stany Zjednoczone, Kanada, Irlandia, Wielka Brytania, Australia – to m.in. w tych krajach obchodzone jest Halloween. Tego dnia ludzie przebierają się za duchy, czarownice, śmierć i inne straszydła, a w domach i ich okolicach ustawia się wydrążone lampiony z dyń. Halloween nie wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Państwem, które zapoczątkowało ten zwyczaj jest Irlandia, a sama geneza nie jest do końca znana. W zależności od przekładów, twierdzi się, że święto to wywodzi się od wierzeń Celtyckich (święto na powitanie zimy) lub z rzymskiego święta na cześć bóstwa owoców i nasion. To w Irlandii zaczęto drążyć lampiony w warzywach m.in. w rzepach (dynie nie były tam dostępne/znane). Obecnie na ulicach możemy zobaczyć tłumy osób przebranych za straszydła, które odwiedzają domy w celu zebrania cukierków i innych słodyczy. Według wierzeń, przebrania te miały odstraszyć złe duchy. Odwiedzanie domów, aby zebrać słodycze, ma również korzenie w początkach tego święta, kiedy to domy odwiedzali żebracy i w zamian za zebrane datki, wstawiali się za dusze zmarłych. W tym dniu w miastach odbywają się przeróżne zabawy, konkursy i bale.
Nikaragua – tutaj Święto Zmarłych obchodzone jest zupełnie inaczej niż w innych krajach. Rodziny, które odwiedzają groby bliskich nie przynoszą kwiatów ani nie zapalają świeczek. Nie ma tutaj również ofiar z jedzenia. W Nikaragui bliscy udają się na cmentarz całymi rodzinami i w noc Święta Zmarłych śpią przy grobach swoich bliskich.
***
Niezależnie od wierzeń, w każdej z tradycji znajdziemy wspólny mianownik: pogańskie korzenie. Dlatego nieważne jak czcimy bliskich zmarłych, nieważne czy robimy to w sposób radosny czy dostojny, ważne, że o nich pamiętamy.
Przebierając się na Halloween i pukając do domów, pamiętajmy, że nie każdy respektuje ten zwyczaj, dlatego nie naciskajmy, róbmy psikusy z głową. Jeśli sami nie akceptujemy tego zwyczaju, pamiętajmy o tym, aby poinformować o tym w kulturalny sposób osoby pukające do drzwi.
K.Ch.
Polecamy również:
Halloween – tak czy nie? Wywieś zawieszkę na drzwiach
Święto Zmarłych dawniej i dziś
Ciemno wszędzie, głucho wszędzie…
Cmentarz Centralny w Szczecinie
