Mało kto już pamięta, że w Stargardzie przy dzisiejszej ul. Lelewela w latach dwudziestych XX w. stanął pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w I wojnie światowej. Został zburzony po zakończeniu II wojny światowej, a z pozostałości usypano kopiec. W 2018 roku wydobyto z niego dziewiętnaście głazów z nazwiskami poległych i zaginionych kluczewian. Można je zobaczyć na cmentarzu przy kościele Świętego Krzyża (ul. Lotników 8).
Działania mające na celu przywrócenie historycznego upamiętnienia mieszkańców wsi Kluczewo (niem. Klützow) poległych w trakcie I wojny światowej prowadzone były od 2018 roku. W 2022 roku na terenie skweru przy ul. J. Lelewela wykopano głaz z datami 1914-1918. W tym samym czasie wszystkie elementy dawnego pomnika zostały ustawione i zaaranżowane na nowo na terenie cmentarza przy kościele pw. Świętego Krzyża w Kluczewie. Uzupełnieniem całego założenia jest tablica przedstawiająca historię i okoliczności powstania tego historycznego upamiętnienia – mówi kustosz Andrzej Bierca z Działu Dokumentacji Zabytków Muzeum Archeologiczno-Historycznego.
Po zakończeniu I wojny światowej w wielu wsiach i miastach pojawiły się symboliczne miejsca pamięci o tych, którzy polegli lub zaginęli na froncie.
Pomnik w Kluczewie składał się z podstawy z polnych kamieni, na której znajdował się ośmiotonowy głaz z rytem Żelaznego Krzyża, datami 1914-1918 i dużą literą W (inicjał cesarza Niemiec Wilhelma II). Wokół upamiętnienia ułożono trzydzieści dwa kamienie z imionami i nazwiskami poległych i zaginionych mieszkańców ówczesnej wsi Kluczewo.
Dziś na cmentarzu przy kościele Świętego Krzyża można obejrzeć dziewiętnaście z nich. Zachował się również głaz wieńczący pomnik.
Fot. MAH/Źródło: UM Stargard/
