Fragment muru, którego pochodzenie eksperci szacują na przełom XIV i XV wieku – chroniącego zabudowę zamkowego wzgórza od strony ul. Kuśnierskiej, odkryty został podczas prac związanych z rozbiórką południowego tarasu Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie.
Nowa atrakcja na mapie turystycznej Szczecina
Podczas prac związanych z rozbiórką południowego tarasu Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie odkryto mur, który według ekspertów może pochodzić z przełomu XIV i XV wieku. Zgodnie ze wstępnymi informacji – mur miał chronić zabudowę zamkowego wzgórza od strony ul. Kuśnierskiej.
– Prace związane z modernizacją zabytkowych obiektów często odsłaniają nam nieznane wcześniej karty historii. Tak też stało się w przypadku Zamku Książąt Pomorskich, który po raz kolejny odsłonił swoją tajemnicę. Odkryte relikty poszerzą naszą wiedzę o czasach, w których powstała budowla. Z pewnością odpowiednie dostosowanie ich do nowych elementów sprawi, że ten jeden z najważniejszych zabytków w Szczecinie będzie estetycznym i bezpiecznym miejscem, zachęcającym do spacerów śladami historii zarówno mieszkańców regionu, jak i turystów – mówi marszałek Olgierd Geblewicz.
Co wiemy o odkryciu?
Jak informuje historyk sztuki, dr Małgorzata Gwiazdkowska – mur ma wysokość ok. 3 metrów, a głębokość ok. 160 cm. Zbudowany został w warstwowym układzie z polnych kamieni i cegieł. W trakcie konserwacji wzmocnione zostaną uszkodzone fragmenty. Uzupełniona ma zostać także zaprawa łącząca poszczególne elementy. Archeolog, Marek Dworaczyk dodaje z kolei, że mur jest cennym reliktem z przełomu XIV i XV wieku.
– Może on być fragmentem średniowiecznego budynku, na którym już później, w okresie renesansu zbudowane zostało skrzydło południowe – uważa Marek Dworaczyk.
„Ukształtowane w drugiej połowie XIV wieku założenie zamkowe było sukcesywnie rozbudowywane przez następców Barnima III. Księciu Kazimierzowi V przypisuje się rozpoczęcie budowy skrzydła południowego (tzw. Dużego Domu) i otoczenie całego założenia murem obronnym, który – na skutek protestu mieszczan – książę musiał rozebrać. Rozpoczęte prace kontynuował najsłynniejszy z Gryfitów – Bogusław X, gdy przygotowywał się do ślubu z królewską córką Anną Jagiellonką” (…) Jednak dopiero działania podjęte przez jego syna Barnima XI nadały Dużemu Domowi rezydencjonalny charakter, utrzymany w późnośredniowiecznej stylistyce…” – czytamy w I tomie monografii „Karty z dziejów zamku książęcego w Szczecinie” w rozdziale „Architektura założenia zamkowego w czasach książęcych (1346-1637) autorstwa Marii Łopuch i Wojciecha Łopucha.
Jaki cel mają prace prowadzone w Zamku?
Eksperci podkreślają, że dzięki pracom ma poprawić się nie tylko stan techniczny i użytkowy zabytku, bo dzięki temu mają się także rozwinąć prace badawcze. Badania archeologiczne i architektoniczne oraz wymogi dostosowania w harmonijny sposób nowych elementów do zabytkowej budowli.
„Zamek Książąt Pomorskich znany w obecnej formie mieszkańcom i turystom jest wynikiem powojennej odbudowy, którą poprzedziły szczegółowe analizy, badania oraz dyskusje co do ostatecznego kształtu budowli – czytamy w informacji ekspertów. – Podczas wielu lat badań archeologicznych, architektonicznych i kwerend archiwalnych udało się zachować i odtworzyć bryłę zamku z czasów jego największej świetności, a więc renesansowej przebudowy z zachowanym gotyckim skrzydłem południowym. Pomimo tamtej odbudowy zamku odnajdujemy w podziemiach budowli również jeszcze dzisiaj nieznane wcześniejsze relikty, dokumentujące jego architektoniczne dzieje”.
Odkryto nie tylko mur
Podczas trwających na Zamku prac odsłoniono nie tylko mur, ale także inne elementy historyczne, które zostały udokumentowane. W północno-wschodnim narożniku zamku odsłoniono fundamenty wieży widokowej z czasów pruskich czy pozostałości zburzonej podczas wojny zabudowy mieszczańskiej.
– Wieża została zbudowana w 1840 roku wg projektu architekta Otto Scabella z Krajowej Dyrekcji do Spraw Budowlanych, autora projektów m.in. Gimnazjum Mariackiego i szczecińskiego dworca. Wieża częściowo zniszczona, przetrwała wojenne bombardowania i została po wojnie rozebrana, jako element wtórny nie podlegający wówczas ochronie konserwatorskiej – wyjaśnia dr Gwiazdowska. – Znalezisko zostało udokumentowane i zarys budowli zostanie zaznaczony w nawierzchni zamkowych tarasów.
Stropy zniszczonych podczas II Wojny Światowej reliktów z XIX/XX wieku zostały usunięte, ale najpierw odpowiednio je udokumentowano. Prace rozbiórkowe związane z modernizacją zamkowych tarasów trwają nieprzerwanie od zeszłego roku.
W sierpniu 2022 Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie podpisał umowę z Mostostalem Warszawa SA – wyłonionym w przetargu wykonawcą inwestycji pod nazwą
„Kompleksowe zagospodarowanie tarasów oraz odbudowa skrzydła północnego Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie”. W jej efekcie zmodernizowane mają być wszystkie zamkowe tarasy (południowy, wschodni i północny) oraz skarpa północna, a także odbudowane skrzydło północne. Zgodnie z umową na prace w zakresie tarasów wykonawca ma 18 miesięcy, na pozostałe – 30 miesięcy.
Odkrycie reliktów nie ma wpływu na termin realizacji inwestycji.
Wykonawca realizuje inwestycję w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Oznacza to, że musi przygotować niezbędną dokumentację projektową, uzyskać wszelkie wymagane zgody i opinie, a następnie wykonać roboty budowlane. Obecnie trwa weryfikacja dokumentacji projektowej.
Całość prac kosztować ma prawie 85 mln zł, z czego blisko 31 mln zł na modernizację tarasów dofinansowane zostanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Pozostała kwota pochodzi z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego.
Autor: Infoludek.pl szczecin@infoludek.pl
