Andrzejki to jedno z najbardziej popularnych polskich świąt, obchodzone w noc poprzedzającą imieniny św. Andrzeja, 30 listopada. Zobacz jakie zabawy i wróżby, są nieodłączną częścią tego wyjątkowego dnia.
Dziś Andrzejki to okazja do dobrej, często hucznej zabawy w gronie znajomych. Kiedyś była to pełna tajemnic i magii noc, jedna z ostatnich okazji do świętowania przed adwentem – czasem refleksji i wyciszenia.
W Polsce to święto cieszy się niesłabnącą popularnością. Jak można świętować Andrzejki i co oznaczają najważniejsze symbole tego święta. Zapraszamy w podróż przez tradycje, zwyczaje, wróżby i zabawy związane z Andrzejami!
Geneza Andrzejek
Andrzejki, obchodzone wieczorem 29 listopada, budzą sprzeczne opinie co do ich źródeł – czy wywodzą się z obrzędów pogańskich, czy też są związane z kultem Św. Andrzeja, patrona zakochanych. Nazwa „Andrzejki” prawdopodobnie pochodzi od greckiego słowa „Andrus”, oznaczającego męża. Tradycja ta związana jest z imieninami Św. Andrzeja, który jest patronem młodych dziewcząt oczekujących zamążpójścia.
Według zwyczaju, tego wieczoru bawiły się jedynie dziewczęta stanu wolnego, pragnące poznać datę ślubu i swojego przyszłego małżonka. Wróżby dotyczące miłości i małżeństwa były głównym elementem obchodów. Praktyki te miały charakter ezoteryczny i magiczny, a wróżby traktowano bardzo poważnie.
Pierwsze oficjalne wzmianki o Andrzejkach pochodzą z 1557 roku, z sztuki „Komedyjka Justyna i Konstancyjej”. Również młodzi mężczyźni mieli swoje wróżby podczas wigilii imienin Św. Katarzyny, przypadającej na noc 24/25 listopada. Podobnie jak panie, wróżyli sobie, używając m.in. przedmiotów typowo kobiecych, takich jak wstążki do włosów. Wierszyk „W noc świętej Katarzyny pod poduszką są dziewczyny” towarzyszył tej wróżbie, mając sprowokować sen, w którym kawalerowi ukazywała się przyszła żona.
Zwyczaje Andrzejkowe
Lanie wosku
Popularna metoda wróżenia to lanie wosku. Polega ona na wylewaniu rozpuszczonego wosku przez dziurkę klucza na zimną wodę. Z kształtu jaki powstał na powierzchni wody wróżono przyszłość. Niegdyś dziewczęta w zastygniętych woskowych formach próbowały dostrzec twarze swoich przyszłych mężów. W innej wersji interpretowano kształt jako zajęcie przyszłego partnera lub po prostu co czeka pannę w nadchodzącym roku.
Przestawianie butów
Panny zdejmowały buty z lewej nogi i ustawiały je jeden za drugim zaczynając od najdalszego końca domostwa (obecnie cala akcja dzieje się w jednym pokoju). Po ustawieniu butów wszystkich uczestniczek, następowało przestawianie butów w taki sposób, że ostatni but zawsze był przenoszony na początek rzędu kierując się ku drzwiom wyjściowym. Za mąż jako pierwsza wyjdzie ta panna, której but pierwszy „wyjdzie” przez drzwi.
Jak ma na imię – wróżba z obierek jabłka
Gdy panny ustaliły już kolejność ich zamążpójścia, koniecznie chciały poznać imię swojego przyszłego męża. Jednym ze sposobów na to była wróżba z obierek jabłka. Owoce obierano w taki sposób, by zachować jak najdłuższą skórkę. Następnie dziewczęta rzucały skórki za siebie, przez lewę ramię. Później z kształtu skórek leżących na ziemi próbowały odgadnąć jaka jest pierwsza litera imienia ich przyszłej miłości.
Jak ma na imię – serce i szpilki
Współczesną wersją tej wróżby jest zabawa w serce i szpilkę. Należy wyciąć z papieru kształt serca i wypisać na nim imiona żeńskie (na Katarzynki) lub męskie (na Andrzejki). Osoba bawiąca się wbija szpilkę z drugiej strony serca losując imię swojego przyszłego męża lub żony.
Wróżby senne
Ta wróżba wymagała szczegółowego przygotowania. Dziewczyna musiała cały dzień pościć i dopiero na wieczór zjadała pszenny chlebek. Wierzono, że pieczywo jest swoistym medium i pomaga połączyć się z zaświatami. Okruchy pieczywa zostawiano jako ofiarę dla duchów zmarłych, które mogły się nimi posilić. By wróżba została zrealizowana, należało przed snem zmówić siedmiokrotnie pacierz i powtórzyć trzy razy wierszyk: „Święty Andrzeju Mój dobrodzieju Kto ma moim być Niech mi poda pić.” Mężczyzna, który przyśnił się młodej pannie podając jej wodę, miał być tym, z którym spędzi ona resztę życia.
Współczesną wersją tej wróżby są kartki z imionami mężczyzn wkładane pod poduszkę w noc andrzejkowa. Po przebudzeniu dziewczyna sięga pod poduszkę i wyjmuje jedna karteczkę. Wylosowane imię to imię przyszłego męża.
Wróżenie z fusów
Do tej wróżby najczęściej używa się fusów z herbaty ale można też wróżyć z fusów z kawy. Napój powinna wypić osoba, dla której ma być wróżba. Należy zostawić na dnie tyle płynu, aby fusy mogły spaść na spodek. Po odwróceniu filiżanki lewą ręką za ucho ustawić na spodeczku, trzykrotnie obrócić w kierunku ruchu wskazówek zegara. Odczekać siedem sekund i obejrzeć wzór z fusów na spodeczku. Co przypomina kształt fusów?
Wróżenie z kubków
Należy przygotować cztery kubeczki, pod każdy z nich wkładamy wybrany przez nas przedmiot – monetę, klucz, pierścionek i kostkę cukru. Co oznaczają te przedmioty: moneta – oznacza bogactwo, klucz – przeprowadzka, pierścionek – szybki ślub, cukier – dużo szczęścia w życiu.
Zabawy i tańce
Obecnie Andrzejki to przede wszystkim czas na dobrą zabawę. Tej nocy odbywają się różne imprezy, na którym towarzyszy muzyka, tańce i wiele radosnych zabaw. Oczywiście nie brakuje też tradycyjnych wróżb, które są traktowane z przymrużeniem oka.
Andrzejki w Szczecinie
W tym roku imprezy andrzejkowe odbędą się już w najbliższy weekend. Mamy dla Was pięć propozycji:
Andrzejki dla Dzieci w Warsztatowni
Andrzejki w Akademii Bystrzak dla dzieci 5-10 lat
Impreza Andrzejkowa w Hanza Tower
Organizujesz imprezę / wydarzenie i nie ma jej w naszym kalendarzu? Wiesz, że możesz ja dodać samodzielnie? Dodaj wydarzenie!
Autor: Infoludek.pl szczecin@infoludek.pl
