Unikalne leczenie rogówki w kraju. Prof. Anna Machalińska z PUM laureatką konkursu „Zdrowa Przyszłość – Inspiracje”

Prof. Anna Machalińska z I Kliniki Okulistyki szpitala klinicznego nr 2 w Szczecinie jako jedyna osoba w Polsce przeprowadza nowatorskie, małoinwazyjne zabiegi przeszczepienia błony Descemeta. Przywraca wzrok pacjentom, którzy cierpią na zaawansowane schorzenia rogówki.  Za te pionierskie zabiegi doceniono ją w ogólnopolskim konkursie „Zdrowa Przyszłość – Inspiracje” w kategorii „Innowacje w szpitalu – medycyna – nowatorskie metody leczenia”.

Zadania rogówki

Rogówka oka wraz z soczewką pełni najważniejszą funkcję w procesie prawidłowego widzenia. Odpowiada za ogniskowanie promieni świetlnych w płaszczyźnie siatkówki. Złożona jest z pięciu warstw, z których najbardziej przyśrodkową jest błona graniczna tylna, zwana błoną Descemeta. To warstwa włókien kolagenowych, która stanowi swojego rodzaju rusztowanie dla komórek śródbłonka rogówki.

Choroba rogówki

Choroby śródbłonka rogówki, przyczyniają się do postępującej utraty wzroku. Jedną z najczęściej rozpoznawanych jest dystrofia śródbłonka Fuchsa. To obuoczna, wieloczynnikowa choroba uwarunkowana genetycznie. W jej wyniku następuje powolna utrata komórek śródbłonka i wtórne uszkodzenie rogówki. Choroba bardzo często dotyka osoby w średnim wieku, aktywne zawodowo, z niewielką przewagą kobiet.

Tradycyjne metody leczenia

Klasyczne techniki operacyjne stosowane w Polsce w leczeniu chorób śródbłonka nie są najlepsze. Mają liczne niedoskonałości, uniemożliwiające często pełną rekonwalescencję wzroku pacjenta. Problemem jest na przykład zbyt duża grubość płatka przeszczepu, która może prowadzić do pojawiania się niepożądanych wad wzroku, czy też potrzeba manipulacji płatka przeszczepu przy użyciu narzędzi, co może zwiększać ryzyko tworzenia się zwłóknień i bliznowaceń tkanek na złączu dawca-biorca.

Ultraprecyzyjna technika operacyjna

Alternatywą może być ultraprecyzyjna technika operacyjna przeszczepienia wewnętrznej warstwy rogówki. Prof. dr hab. n. med. Anna Machalińska, lekarz kierujący I Kliniki Okulistyki Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 2 PUM w Szczecinie jako jedyna w Polsce, przeprowadza małoinwazyjne zabiegi tzw. keratoplastyki endotelialnej błony Descemeta (ang. DMEK). Ta metoda operacyjna jest w klinice szpitala na szczecińskich Pomorzanach czymś normalnym w leczeniu niewydolności i uszkodzenia komórek śródbłonka rogówki oka. DMEK jest jedną z najnowocześniejszych technik przeszczepienia rogówki na świecie. Różnice w odniesieniu do tradycyjnych technik keratoplastyki wykonywanych w Polsce dotyczą zarówno preparowania płatka przeszczepu, jak i jego wszczepienia i pozycjonowania. To technika w przeważającej mierze bezkontaktowa, co zmniejsza możliwe straty komórek śródbłonka. W procedurze DMEK nie dochodzi  do kontaktu narzędzi miażdżących z komórkami śródbłonka rogówki. Otrzymany bardzo cienki płatek przeszczepu przenoszony jest do komory przedniej oka, gdzie jest pozycjonowany przy użyciu płynu i powietrza, przez manipulacje od zewnątrz. Dzięki bardzo małej grubości wszczepu nie wytwarza ona astygmatyzmu pooperacyjnego ani innych poważnych wad wzroku. To umożliwia pacjentom odzyskanie pełnej sprawności wzroku w bardzo krótkim czasie po zabiegu. Metoda ta jest bezpieczna i daje bardzo dobre efekty leczenia chorób rogówki.

Jak mówi prof. Anna Machalińska „Badania przeprowadzone w naszym ośrodku wskazują, że technika DMEK umożliwia odzyskanie pełnej ostrości wzroku w oku operowanym już w ciągu pierwszych kilku miesięcy od operacji. Dodatkowo parametry wad wzroku, takich jak np. astygmatyzm stabilizują się w pierwszych trzech miesiącach po zabiegu, co również wskazuje na szybką rehabilitację wzrokową”.

W przypadku klasycznie wykonywanych zabiegów warstwowych tylnych zauważalna redukcja mocy astygmatyzmu następuje dopiero po 12 miesiącach od operacji.

Dodatkowo, zaobserwowano dużo mniejszą utratę komórek śródbłonka po zabiegu DMEK w porównaniu z klasycznym przeszczepem warstwowym. Jest to wynikiem znacznie mniejszej inwazyjności tej procedury – „A biorąc pod uwagę, że prawidłowa ilość i funkcja komórek śródbłonka warunkuje przyjęcie przeszczepu i wydolność całej rogówki, to bezkontaktowość techniki DMEK ma nieoceniony wpływ na obniżenie ryzyka odrzutu przeszczepionej tkanki” – tłumaczy prof. Machalińska.

Zabieg poprzedzony jest wpisaniem pacjenta na Krajową Listę Oczekujących na przeszczepienie rogówki oka, nadzorowaną przez POLTRANSPLANT. Po operacji pacjenci są pod opieką I Kliniki i podlegają kilku kontrolom pooperacyjnym. Operacje z zastosowaniem techniki DMEK I Klinika Okulistyki przeprowadza od 2018 roku. Do tej pory prof. Machalińska zoperowała i uratowała wzrok ok. 140 pacjentom z zastosowaniem tej metody operacyjnej.

Konkurs „Zdrowa Przyszłość – Inspiracje” Szpital Przyszłości

Zastosowane techniki DMEK w leczeniu schorzeń śródbłonka rogówki przez I Klinikę Okulistyki szpitala na Pomorzanach zostało docenione w 5. edycji konkursu „Zdrowa Przyszłość – Inspiracje” Szpital Przyszłości, w kategorii „Innowacje w szpitalu – medycyna – nowatorskie metody leczenia”. Konkurs organizowany jest przez Koalicję Bezpieczny Szpital Przyszłości. Promuje on osoby, instytucje, szpitale, organizacje pozarządowe i firmy, które szczególnie zasłużyły się dla krzewienia nowych idei, rozwiązań i technologii, mając tym samym wpływ na większe bezpieczeństwo pacjentów i pracowników szpitali.

Autor: Infoludek.pl szczecin@infoludek.pl