Bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, niski poziom edukacji, kryzys w sferze gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej – to czynniki, z którymi walka jest łatwiejsza dzięki Funduszom Europejskim. Sprawdź, jak – przy odrobinie chęci – można rozwiązać nękające lokalną społeczność problemy.
Słowo klucz
Rewitalizacja – choć głównie kojarzy się z odnawianiem zdewastowanych zabytków, dzięki Funduszom Europejskim nabiera nowego szerokiego znaczenia. Teraz to pomoc dla terenów, które borykają się nie tylko z zaniedbanymi budynkami.
Rewitalizacja to takie zmiany społeczne, ekonomiczne, przestrzenne i techniczne, które mają wyprowadzić z kryzysu najbardziej zdegradowane obszary.
Jeśli chcesz uzyskać dofinansowanie na realizację projektu, upewnij się, że wpisuje się on w obowiązujący program rewitalizacji, który uchwaliła rada Twojej gminy. To podstawowe kryterium dla projektów rewitalizacyjnych, które warunkuje możliwość złożenia przez Ciebie wniosku o dofinansowanie. Zgłaszane projekty mają spowodować trwałą odnowę obszarów zdegradowanych, polepszenie jakości życia mieszkańców, w tym zwiększenie szans na zatrudnienie i zwiększenie zainteresowania inwestorów. Dlatego w ramach tych przedsięwzięć realizowane mogą być m.in. projekty dotyczące zarówno jej aspektów społecznych, gospodarczych, technicznych, jak i środowiskowych.
Przykładem działań rewitalizacyjnych mogą więc być projekty związane z:
- aktywizacją społeczno-zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (środki na takie cele są zaplanowane w programach regionalnych, w częściach finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego);
- poprawą efektywności energetycznej wielorodzinnych budynków mieszkalnych;
- działaniami dotyczącymi kultury, w tym ochroną i opieką nad zabytkami, a także rozwojem instytucji kultury.
Pamiętaj! Twój projekt nie spełni warunków do uzyskania dofinansowania, jeśli będzie dotyczyć wyłącznie remontu czy modernizacji budynku, a nie będzie uwzględniał diagnozy lokalnych potrzeb ani angażował społeczności, i nie zostanie skoordynowany z innymi działaniami w miejscowości.
– W ramach rewitalizacji zrobiliśmy dotąd kilka zadań – mówi Maciej Berlicki, burmistrz Sianowa. – Odnowione zostały budynki komunalne – wyremontowaliśmy klatki schodowe, obiekty zyskały nowe elewacje i dachy. W drugim etapie zachęcaliśmy wspólnoty mieszkaniowe do podobnych inwestycji – one mogły skorzystać ze wsparcia na modernizację elewacji i dachów. Dzięki projektom rewitalizacyjnym wyremontowaliśmy też kino Zorza i odnowiliśmy Park im. Powstańców Warszawskich. Teraz złożyliśmy wniosek do RPO na działania rewitalizacyjne. Chcemy dzięki przyznanym środkom przygotować koncepcję zagospodarowania całego Sianowa i plany rewitalizacji. Liczę, że powstanie spójny system komunikacyjny, przyjazny dla pieszych, rowerzystów i kierowców. Z kolei teren po byłej fabryce zapałek chciałbym przeznaczyć na cele mieszkaniowe, architektonicznie nawiązujące do nieistniejącego już przedsiębiorstwa.
Skorzystają samorządy
Aktualnie w naszym województwie ze środków na rewitalizację mogą skorzystać między innymi jednostki samorządu terytorialnego. Do końca 2020 r. dostępne będą fundusze w ramach konkursów
Tworzenie i rozbudowa infrastruktury na rzecz rozwoju gospodarczego w ramach strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych na obszarze Szczecińskiego Obszaru Metropolitarnego (działanie 1.11) i na obszarze Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzkiego Obszaru Funkcjonalnego (działanie 1.12). Oba nakierowane są na:
- działania zwiększające atrakcyjność i dostępność stref inwestycyjnych, polegające na poszerzeniu strefy (poprzez przyłączenie przylegających do niej działek), przeprowadzenie działań inwestycyjnych zwiększających atrakcyjność strefy w istniejących granicach;
- aktywizację gospodarczą terenów poprzemysłowych, pokolejowych i popegeerowskich (prowadzenie prac studyjno-koncepcyjnych, badań geotechnicznych, kompleksowe wyposażenie w media, modernizacja i rozbudowa wewnętrznej infrastruktury komunikacyjnej, uzupełnienie elementów infrastruktury lub modernizacja istniejącej, adaptacja budynków na cele planowanej działalności gospodarczej służącej więcej niż jednemu przedsiębiorcy).
Dofinansowanie wynosi do 85%. W sumie dla zachodniej części województwa zabezpieczono środki w wysokości 85,076 mln zł, a dla wschodniej – 43,94 mln zł.
Środki z Funduszy Europejskich zostaną przeznaczone m.in. na realizację projektu pn. Uzbrojenie części strefy inwestycyjnej w Bobolicach, objętej patronatem SSSE – etap 1. Umożliwi ona zagospodarowanie terenu części strefy inwestycyjnej o powierzchni 3,5 ha i ulokowanie na wspartym terenie minimum dwóch firm z branży drzewnej, rolnej i spożywczej (w tym produkcję ekologicznej żywności), nie ograniczając jednocześnie lokowania w strefie inwestycji wynikających ze specyficznych potrzeb innych inwestorów. – Nowe tereny zostaną wyposażone w sieć wodno-kanalizacyjną, kanalizację deszczową i energetyczną – tłumaczy Mieczysława Brzoza, burmistrz Bobolic. – Powstanie infrastruktura komunikacyjna z nową drogą wewnętrzną, chodnikami i oświetleniem. Celem działania jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej regionu, wzrost gospodarczy i zatrudnienia w regionie, przyciągnięcie nowych firm, promowanie przedsiębiorczości wśród mieszkańców oraz stworzenie nowych i trwałych miejsc pracy.
Realizacja inwestycji planowana jest w latach 2017-2020.
Tylko dla miast
Tylko do końca bieżącego roku trwa nabór w ramach konkursu ogłoszonego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (działanie 2.5) – Poprawa jakości środowiska miejskiego. Aplikować mogą jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego, regionalne dyrekcje ochrony środowiska. Na co można przeznaczyć środki? Na przykład na wsparcie dla zanieczyszczonych lub zdegradowanych terenów (rekultywacja i remediacja); rozwój terenów zieleni w miastach i ich obszarach funkcjonalnych; inwentaryzację terenów zdegradowanych i zanieczyszczonych; czynną ochronę zagrożonych gatunków i siedlisk, ograniczanie gatunków inwazyjnych i konfliktowych, podnoszenie wiedzy społeczeństwa na temat ochrony środowiska i różnorodności biologicznej. Dyrekcje ochrony środowiska mogą uzyskać do 100% dofinansowania, pozostałe podmioty – do 85%. Na dofinansowanie projektów przeznaczono łącznie 104,2 mln zł.
Termomodernizacja
Wielorodzinne budynki mieszkalne często wymagają termomodernizacji (m.in. docieplenia, wymiany okien, wymiany źródła ciepła, przebudowy systemów wentylacji i klimatyzacji, wymiany oświetlenia na energooszczędne itp.). Właśnie takie działania mogą podejmować spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe z dofinansowaniem unijnym.
Pierwszym warunkiem jest przeprowadzenie tzw. audytu energetycznego, który pozwoli określić, gdzie występują problemy z efektywnością energetyczną budynku i co należy zmienić. Następnie należy zwrócić uwagę na skuteczność podejmowanych działań. Inwestycje powinny znacząco wpływać na redukcję zużycia energii, emisji dwutlenku węgla oraz innych szkodliwych substancji do powietrza. Wsparcie wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych na termomodernizację zaplanowane jest w Programie Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) oraz w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Zachodniopomorskiego (RPO WZ). Warto więc zwrócić uwagę na działania: 2.7 Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych, 2.8 Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych w ramach Strategii ZIT dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego.
Pamiętaj! Część środków na termomodernizację mogą stanowić nie dotacje, a instrumenty finansowe, np. pożyczki czy dopłaty do kredytów.
Również budynki użyteczności publicznej często potrzebują inwestycji w poprawę ich efektywności energetycznej, takich jak docieplenie, przebudowa systemów grzewczych i chłodniczych, wymiana oświetlenia. Dofinansowanie na ten cel jest dostępne w Programie Infrastruktura i Środowisko oraz w RPO WZ. Do 30 listopada trwa nabór w ramach działania 2.5 – Modernizacja energetyczna obiektów użyteczności publicznej.
Termomodernizacja może dotyczyć także procesów produkcyjnych lub usługowych w firmach. Dofinansowanie można wówczas przeznaczyć m.in. na:
- przebudowę linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie,
- kompleksową modernizację energetyczną budynków firmy,
- zastosowanie technologii efektywnych energetycznie oraz technologii odzysku energii,
- budowę lub przebudowę lokalnych źródeł ciepła (w tym instalacje odnawialnych źródeł energii).
Duże przedsiębiorstwa mogą występować o środki na ten cel w POIŚ.
Pamiętaj! Część funduszy na efektywność energetyczną w firmach jest dostępna w postaci instrumentów zwrotnych, a nie dotacji.
