Sezon artystyczny 2018/2019 w Operze na Zamku w Szczecinie stał w dużej mierze pod znakiem światowych i polskich prapremier.
Światowa prapremiera „Guru”
28 września 2018 roku w Operze na Zamku miało miejsce niezwykle ważne wydarzenie, jakim była światowa prapremiera współczesnej opery „Guru” francuskiego kompozytora Laurenta Petitgirarda (28 września 2018 r.). Libretto napisał Xavier Maurel, reżyserii podjął się Damian Cruden (dyrektor artystyczny York Theater Royal), a wśród solistów były znakomitości światowych scen operowych (m.in. holenderski bas Huub Claessens, francuski tenor Paul Gaugler oraz aktorka Sonia Petrovna). Za pulpitem dyrygenckim stanął sam kompozytor.
„Guru” to opowieść o fanatycznym, fałszywym przywódcy duchowym i jego zaciętej przeciwniczce – Marie. Początkowa idylla zamienia się w piekło. Guru rozpoczyna przygotowania do wielkiej „podróży”. Pojawiają się fiolki z eliksirem, który ma pozwolić wszystkim ponownie spotkać się w sferze bezcielesnej. Marie przyjmuje wyzwanie – jeśli znajdzie choć jednego wyznawcę, który odmówi „podróży”, Guru zatrzyma to szaleństwo. Opera jest dramatycznym studium psychiki demonów zła i rozpadu jednostki pod wpływem sekty. Libretto jest oparte na prawdziwych wydarzeniach w osadzie Jonestown w 1978 roku, kiedy to pod wpływem okrutnego, charyzmatycznego i demonicznego człowieka ponad 900 osób popełniło samobójstwo. Opera stawia pytania m.in. o to, jak daleko może sięgać manipulacja innymi oraz jak bardzo potrafimy ulec innym i stracić moralny osąd.
Festiwal tańca współczesnego „Tanztendenzen”
Kolejnym ważnym wydarzeniem na deskach Opery na Zamku był renomowany festiwal tańca współczesnego „Tanztendenzen”, który rozpoczął się 22 października 2018 roku. Odbywający się od 1993 roku w Greifswaldzie festiwal zawitał do Szczecina w ramach viaTEATRI, czyli sieci transgranicznej zawiązanej przez teatry w Greifswaldzie, Schwedt i Operę na Zamku. Podczas inauguracji wydarzenia pokazany został spektakl „Dzieci z dworca ZOO” w choreografii i inscenizacji Roberta Glumbka, nagrodzonego Bursztynowym Pierścieniem przez jurorów w kategorii „najlepszy spektakl”.
Wydarzenia rocznicowe
Jesień ubiegłego roku była też czasem obchodów rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i zakończenia I wojny światowej. Z okazji tej drugiej rocznicy 31 października Opera na Zamku zaprosiła widzów na wielkie wydarzenie muzyczne przygotowywane we współpracy z teatrami z Niemiec i Litwy. Monumentalne „Requiem wojenne” Benjamina Brittena wykonały połączone zespoły artystyczne Opery na Zamku w Szczecinie, Theater Vorpommern z Greisfwaldu i Teatru Muzycznego w Kłajpedzie wspomagane przez Chór Akademicki im. prof. J. Szyrockiego ZUT oraz Szczeciński Chór Chłopięcy „Słowiki” prowadzone przez Floriana Csizmadię oraz Jerzego Wołosiuka. W partiach solowych wystąpili śpiewający na co dzień w najlepszych europejskich teatrach operowych Aga Mikołaj, Benjamin Hulett i Benjamin Appl. Ten wielki muzyczny fresk miał swoje prawykonanie w 1962 r. podczas otwarcia nowo odbudowanej katedry w Coventry zniszczonej podczas II Wojny Światowej. Co niezwykłe, łaciński tekst liturgiczny przeplata się w nim z wierszami brytyjskiego poety Wilfreda Owena, który poległ na froncie w ostatnich dniach pierwszej wojny światowej w wieku zaledwie 25 lat. W dziele tym fragmenty religijne wykonywane są przez sopran, wielką orkiestrę, chór i organy, a poetyckie przez tenora i barytona z autonomiczną orkiestrą kameralną. Dzięki temu utwór wymyka się kategoryzowaniu go jako dzieło stricte koncertowe, ale tworzy swój niepowtarzalny, uniwersalny teatralno-muzyczny świat. „Requiem wojenne” zostało zaprezentowane również w Kłajpedzie i berlińskiej katedrze.
9 listopada 2018 roku z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, Opera na Zamku zaprosiła widzów na spektakl muzyczno-taneczny „Dla Niepodległej”, podczas którego zaprezentowane zostały najważniejsze i najbardziej znane utwory wybitnych polskich twórców. Były to tradycyjne pieśni w wykonaniu solistów i chóru oraz nastrojowe chwile zadumy podczas solowych partii baletowych. Spektakl był okazją do artystycznych wzruszeń, wspomnień i wspólnego świętowania. Najwyższy poziom artystyczny zagwarantowali gościnnie występujący aktorzy oraz artyści szczecińskiej opery.
11 listopada 2018 roku, czyli dokładnie w dniu setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, w Operze na Zamku odbył się koncert „700 głosów na 100 lat niepodległości”. Dlaczego 700? Bo w wydarzeniu, oprócz chóru i orkiestry, wystąpili również widzowie. Był to spektakl dla rodziców z dziećmi, dziadkami i przyjaciółmi. Bilety kosztowały tylko 100 groszy i rozeszły się natychmiast. Podczas wydarzenia wszyscy razem śpiewali pieśni patriotyczne, wpisane w polską tradycję i kulturę jako pieśni, które niegdyś pomagały nie stracić ducha. Ani bohaterom walczącym o wolność Polski po 123 latach zaborów i zniewolenia, ani tym, którzy na nich czekali w domach. Pieśni zostały wybrane przez widzów. Zabrzmiały m.in. „Czerwone maki na Monte Cassino”, „Pierwsza Brygada”, „Przybyli ułani pod okienko” czy „O mój rozmarynie”. Nie zabrakło też oczywiście hymnu narodowego.
Polska prapremiera „Procesu”
19 stycznia 2019 roku na scenie Opery na Zamku została wystawiona po raz pierwszy w Polsce opera „Proces” Philipa Glassa. Reżyserii podjęła się Pia Partum, a dyrygentem był Jerzy Wołosiuk. Szczecińska inscenizacja odbyła się zaledwie pięć lat po światowej premierze w Royal Opera House w Londynie. Libretto zostało napisane na podstawie słynnej książki Franza Kafki i jest jej wierne. Mamy zatem Józefa K., oskarżonego o niewiadome przestępstwo, oglądamy jego wędrówkę po sądowych korytarzach i desperackie próby walki o sprawiedliwość. Józef K. to w tej inscenizacji człowiek byle jaki i otaczający się byle jakimi ludźmi. Samotny, słaby i bezradny yuppie z wysokiego apartamentowca we współczesnym świecie.
Philip Glass to słynny kompozytor filmowy i ikona muzyki amerykańskiej XX i XXI wieku. Był nominowany do Oscara i zdobył Złoty Glob za muzykę do filmu „Truman Show”. Polskie teatry operowe sięgnęły dotychczas po zaledwie trzy z dwudziestu napisanych przez niego oper: „Echnatona”, „Zagładę domu Usherów” i „Madrigal Opera”. „Myślę o swoich kameralnych operach jak o bombach neutronowych – małe, ale z potężną siłą rażenia” – mówił w jednym z wywiadów Philip Glass. „Proces” określił jako „czarną komedię”. W tej operze, oszczędny w środkach muzycznego przekazu kompozytor, stosuje powtórzenia oraz rytmy wzmagające poczucie strachu i absurdu.
Libretto do „Procesu” napisał Christopher Hampton, zdobywca Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany do filmu „Niebezpieczne związki”.
Premiera spektaklu „Pajace/Gianni Schicchi”
Premiera spektaklu „Pajace/Gianni Schicchi” w reżyserii Michała Znanieckiego miała miejsce 9 marca 2019 roku. Reżyser wykorzystał w nim znany chwyt dramaturgiczny – „teatr w teatrze”. Przedstawienie zaczynało się od „Pajaców”, ale mimo tragicznego zakończenia, musiało toczyć się dalej. Ci sami aktorzy byli zmuszeni zorganizować przesłuchania, skompletować obsadę i zagrać część drugą, czyli „Gianniego Schicchiego”. W ten sposób publiczność stawała się częścią przedstawienia i została postawiona jeszcze bliżej emocji pokazanych na scenie. Ciągła zmiana dekoracji, demontaż, ustawianie świateł ukazały dobitnie życie jako parabolę teatru, sceny, na której gramy przez wiele lat. Satyra, komizm i głęboka refleksja w jednym. Jeszcze raz okazało się, że wszyscy jesteśmy częścią spektaklu, który nazywa się „życie”.
Premiera „Wieczoru baletów polskich”
Rok 2019 jest Rokiem Moniuszkowskim (notabene dyrektor Opery na Zamku Jacek Jekiel jest koordynatorem obchodów tego wydarzenia w województwie zachodniopomorskim), więc dzieła tego wielkiego polskiego kompozytora nie mogło zabraknąć na scenie Opery na Zamku. Nie została jednak wystawiona żadna z oper kompozytora (większość z nich została wystawiona wcześniej), ale coś bardziej oryginalnego. Na premierowy spektakl „Wieczór baletów polskich”, który odbył się 18 maja 2019 roku, złożyły się dwa balety jednoaktowe: bardzo rzadko pokazywany „Na kwaterunku” Stanisława Moniuszki oraz „Pieśń o ziemi” Romana Palestra. Realizacji pierwszej choreografii podjął się Robert Bondara, ceniony między innymi za umiejętność odczytywania na nowo i współcześnie tradycyjnych tekstów kultury polskiej. Druga choreografia była natomiast dziełem włoskiego artysty Paolo Mangioli, dyrektora baletu narodowego na Malcie. Zinterpretował on na nowo niezwykle energetyczną partyturę Palestra, patrząc na nią przez pryzmat wartości uniwersalnych. Kierownikiem muzycznym „Wieczoru baletów polskich” był Jerzy Wołosiuk.
Przedstawienia repertuarowe
Oprócz premier, widzowie mogli oglądać regularnie przedstawienia repertuarowe („Dokręcanie śruby” B. Brittena – pokazane także na festiwalu w Petersburgu w październiku 2018 roku, musical dla dzieci „O krasnoludkach i sierotce Marysi” Janusza Stalmierskiego, spektakl dla dzieci „Ngoma – tańczący słoń”, „Dziadek do orzechów” P. Czajkowskiego, „Cztery pory roku”, „Roztańczony OPERAnek”, Koncert Sylwestrowy i Noworoczny, koncert kolęd „Cicha Noc”, „Bal maskowy” G. Verdiego, musical „Crazy for You” G i I. Gershwinów, spektakl baletowy „Dzieci z dworca ZOO”, „Hrabina Marica” I. Kálmána, „Così fan tutte” W.A. Mozarta, balet „Dzieje grzechu” M. Karłowicza, „Madama Butterfly: G. Pucciniego, „Napój miłosny” G. Donizettiego) oraz wysłuchać cyklicznych koncertów, głównie plenerowych, między innymi: „Sierpniowe Przełomy”, „Dla Niepodległej” czy „Tym, którzy nie powrócili z morza…”.
Odbył się też „Piknik z Moniuszką” i Polonezem na kilkaset par prowadzonym przez słynną tancerkę Krystynę Mazurówną, liczne plenerowe koncerty w regionie w ramach Roku Moniuszkowskiego z udziałem artystów Opery na Zamku, „21. Wielki Turniej Tenorów” i „II Letni Festiwal Operowy” w Kołobrzegu i Świnoujściu (ten ostatni zobaczyło ponad 3 tysiące widzów!).
Rekordowa liczba nominacji do Teatralnych Nagród Muzycznych im. Jana Kiepury
W tym roku Opera na Zamku w Szczecinie zdobyła rekordowych 11 nominacji w prestiżowym w świecie muzyki klasycznej konkursie XIII Teatralne Nagrody Muzyczne im. Jana Kiepury w kategoriach:
- „Guru” Laurenta Petitgirarda – kategoria „najlepszy spektakl” (prapremiera światowa)
- Damian Cruden – kategoria „najlepszy reżyser” – „Guru” L. Petitgirarda
- Bożena Bujnicka – kategoria „najlepszy debiut śpiewaczki” – Iris w „Guru” L. Petitgirarda
- Julia Skrzynecka – kategoria „najlepsza scenografia”, „Così fan tutte” W.A. Mozarta
- Martyna Kander – kategoria „najlepsze kostiumy”, „Così fan tutte” W.A. Mozarta
- Victoria Vatutina – kategoria „najlepsza śpiewaczka operowa”, Fiordiligi, „Così fan tutte” W.A. Mozarta
- Paweł Konik – kategoria „najlepszy śpiewak operowy”, Guglielmo w „Così fan tutte” W.A. Mozarta
- Rafał Pawnuk – kategoria „najlepszy debiut śpiewaka”, Guglielmo w „Così fan tutte” W.A. Mozarta
- Robert Glumbek – „najlepsza choreografia”, „Dzieci z dworca ZOO”
- Karolina Cichy-Szromnik – kategoria „najlepsza tancerka (pozostałe formy taneczne)”, „Dzieci z dworca ZOO” R. Glumbka
- Paweł Wdówka – kategoria „najlepszy tancerz (pozostałe formy taneczne)”, „Dzieci z dworca ZOO” R. Glumbka
Sezon artystyczny 2018/2019 w liczbach
We wszystkich wydarzeniach Opery na Zamku w sezonie 2018/2019 uczestniczyło 62 700 osób. Odbyło się tutaj 150 spektakli i koncertów, a łącznie szczecińska instytucja kultury zorganizowała 342 wydarzenia. Były wśród nich m.in. warsztaty dla osób niedowidzących i niedosłyszących w ramach projektu „Poczuj operę”, warsztaty wokalne dla chóru dziecięcego i amatorskiego działających przy Operze na Zamku, oprowadzania z przewodnikiem, drzwi otwarte, panele dyskusyjne „Operapress” oraz filmowe wprowadzenia do spektakli.
Autor: Infoludek.pl szczecin@infoludek.pl
