W 2022 roku zbiory Muzeum Narodowego w Szczecinie wzbogaciły się o wyjątkową kolekcję rzeźb azjatyckich wykonanych z kości zwierzęcych. Ponad 280 precyzyjnie rzeźbionych obiektów trafiło do muzeum dzięki darowiźnie Danuty Pawłowskiej-Seydy i Marka Seydy. Znaczną część kolekcji stanowią klasyczne formy japońskiej sztuki użytkowej – netsuke, inrō oraz okimono – które można zobaczyć na specjalnie przygotowanej ekspozycji.
Choć te drobne dzieła mają różne funkcje i pochodzenie, wszystkie stanowią niezwykle cenne źródło wiedzy o historii i kulturze Japonii. Przez ich symbolikę i estetykę możemy przenieść się do świata dawnych japońskich tradycji, wierzeń oraz codzienności.
Netsuke powstały z potrzeby praktycznego rozwiązania – tradycyjne kimona nie miały kieszeni, więc drobiazgi przenoszono w małych pojemnikach (inrō) lub woreczkach (sagemono), które zawieszano u pasa, zabezpieczając je właśnie netsuke. Te niewielkie, rzeźbione figurki pełniły funkcję przeciwwagi i były przy okazji ozdobnym elementem stroju.
Sztuka tworzenia netsuke rozwinęła się szczególnie intensywnie w okresie Edo (1603–1868), kiedy to dominującą rolę w rozwoju kultury miejskiej odegrali mieszczanie – rzemieślnicy i kupcy. Choć formalnie ich pozycja społeczna była niska, to właśnie oni stali się mecenasami nowych form artystycznych. W czasie, gdy przepisy szogunatu ograniczały możliwość manifestowania zamożności przez strój czy biżuterię, przedmioty użytkowe – takie jak bogato zdobione inrō i netsuke – stawały się subtelnym wyrazem prestiżu i dobrego smaku.
Izolacyjna polityka Japonii, znana jako sakoku („zamknięty kraj”), sprzyjała rozwojowi unikalnej estetyki i rzemiosła. Kraj pozostawał odcięty od świata od 1639 roku aż do przymusowego otwarcia w 1854 roku, co zapoczątkowało zmiany społeczne i kulturowe. Modernizacja w okresie Meiji (od 1868 roku) oraz przyjęcie zachodniego stylu ubioru sprawiły, że netsuke i inrō stopniowo wyszły z codziennego użytku.
W tym samym czasie w Europie i Ameryce zrodziła się fascynacja Japonią, a kolekcjonerzy zaczęli poszukiwać japońskich dzieł sztuki. Odpowiedzią na ich zainteresowanie były m.in. okimono – ozdobne figurki tworzone wyłącznie do celów dekoracyjnych, które trafiły na zachodnie rynki. W przeciwieństwie do funkcjonalnych netsuke, okimono pełniły wyłącznie funkcję estetyczną.
Japonia w miniaturze
Prezentowane na wystawie eksponaty wykonano z różnych materiałów – laki, drewna, ceramiki, metali, jednak dominującym surowcem jest kość słoniowa, zwłaszcza w przypadku okimono i netsuke. Japonia przez długi czas była jednym z czołowych importerów tego surowca, jednak wprowadzenie globalnego zakazu handlu kością słoniową (CITES, 1989 r.) ograniczyło jego wykorzystanie. Wszystkie obiekty eksponowane w muzeum powstały przed rokiem 1947.
To wyjątkowa kolekcja, nie tylko ze względu na kunszt artystyczny, lecz także jako świadectwo przemian kulturowych Japonii – od zamkniętego kraju samurajów po źródło inspiracji dla całego świata.
Japonia w miniaturze. Kościane netsuke i okimono. Kolekcja Danuty Pawłowskiej-Seydy i Marka Seydy w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie
miejsce: Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
czas trwania: 25.04.2025–19.04.2026
otwarcie wystawy: 24 kwietnia 2025 (czwartek), godz. 17.00
kurator: Ewa Prądzyńska
organizator: Muzeum Narodowe w Szczecinie
Zobacz także:
Muzeum Narodowe w Szczecinie otrzymało w darze kolekcję obiektów azjatyckich
Więcej wydarzeń znajdziesz na events.infoludek.pl
Repertuar kin dostępny w serwisie: kina.infoludek.pl
Organizujesz imprezę / wydarzenie i nie ma jej w naszym kalendarzu?
Wiesz, że możesz ją dodać samodzielnie?
Autor: Infoludek.pl szczecin@infoludek.pl
